De collectieve schuldenregeling: een zegen of een vloek?

In populaire media staan vaak horrorverhalen te lezen over de collectieve schuldenregeling/collectieve schuldbemiddeling (CSR). Hoe werkt het nu echt?

De CSR is een wettelijk instrument, bedoeld voor mensen met een hoge schuldenlast en/of hoge uitvoeringsgraad, dat wil zeggen dat er vonnissen zijn geveld die al dan niet al door een gerechtsdeurwaarder worden uitgevoerd.

De procedure duurt in principe maximaal 7 jaar en heeft de bedoeling om de schuldenaar daarna een nieuwe start te geven. Als men dus 7 jaar zijn best doet en zuinig leeft, kan het zijn dat een groot deel van de schulden niet moet worden terugbetaald. Ook interest loopt niet tijdens de CSR.

Hoe gaat de procedure concreet in haar werk?

Stap 1 is de opmaak van het verzoekschrift CSR. Daarin moet worden aangetoond dat met de huidige inkomsten de vaste kosten, de openstaande schulden niet in alle redelijkheid kunnen worden betaald.

De Arbeidsrechtbank stelt dan normaal gezien een collectief schuldbemiddelaar aan, veelal een advocaat of een OCMW. Tijdens de procedure maakt de collectief schuldbemiddelaar jaarlijks een verslag op voor de Arbeidsrechtbank, die toezicht houdt op de gang van zaken en de stand van de rekening van de schuldenaar. Bij klachten of bij periodieke, willekeurige controles, voert de Arbeidsrechtbank een meer uitgebreide controle. Behalve de deontologie van de collectief schuldbemiddelaar, is er dus ook toezicht.

Alle inkomsten komen tijdens de procedure aan de collectief schuldbemiddelaar toe, niet alleen de wederkerende (loon of uitkering), maar ook de éénmalige (bv.: teruggave belasting of erfenis). Afhankelijk van de gezinssituatie wordt er dan een leefgeld uitbetaald voor dagdagelijkse uitgaven (kort samengevat: het wekelijkse winkelmandje). Het gebruikelijke minimum daarvoor is € 75,00 per week per volwassene.

Daarnaast betaalt de schuldbemiddelaar alle gebruikelijke vaste kosten (huur, water, gas, elektriciteit, telefonie, onderhoudsgelden, …). Deze laatste moeten uiteraard binnen de perken worden gehouden.

Tegelijk wordt een overzicht gemaakt van alle schuldeisers en wordt er een voorstel tot afbetalingsplan gedaan, normaal gezien binnen het jaar na de aanstelling. Verklaren alle schuldeisers zich akkoord, of vindt de Arbeidsrechtbank het plan redelijk, beginnen de afbetalingen.

Verloopt de procedure goed, kan er na 7 jaar dus een kwijtschelding volgen van de nog openstaande schulden. Verloopt de procedure niet goed (worden er te veel schulden gemaakt, worden er inkomsten achtergehouden, wordt er te weinig gewerkt, wordt de administratie niet correct gedaan, …), kan de CSR ook worden "herroepen". Dat wil niet alleen zeggen dat de schuldeisers al hun rechten hernemen, maar ook dat er 5 jaar geen nieuwe bescherming tegen schuldeisers via de CSR kan worden aangevraagd.

De klachten die in de krant te lezen staan over collectief schuldbemiddelaars, komen vaak neer op te weinig onderlinge communicatie, dan wel te weinig kennis van de CSR. Dat alle inkomsten bv. bij de schuldbemiddelaar terechtkomen, is ingrijpend, maar wel nodig voor het correcte verloop van de procedure. Uiteraard zijn misbruiken van rubriekrekeningen onaanvaardbaar (en zelfs strafbaar).

Als de schuldenaar en de collectief schuldbemiddelaar evenwel correct kunnen samenwerken, is en blijft de CSR een nuttig instrument om mensen een nieuwe start te geven. Dit na "7 magere jaren", met ernstige inspanning tot terugbetaling van schulden.

• Vragen over de collectieve schuldenregeling? Contacteer Bas Van Olmen.